İlk
dişçilik yüksek okulu "Dişçi Mekteb-i Âliyesi"sinin açıldığı, 22 Kasım
1908 tarihi, ülkemizde bilimsel diş hekimliğinin başlangıcı olarak kabul
edilmiştir. 1996 yılından itibaren 22 Kasım "Diş Hekimliği Günü", 22
Kasım'ı içine alan hafta ise "Ağız Diş Sağlığı Haftası" olarak
kutlanmaktadır.
Sağlıklı bir yaşam ağız sağlığıyla başlar. Bu sebepten dolayı ağız ve
diş sağlığımıza dikkat etmemiz gerekir. Ağız ve diş bakımı alışkanlığı
çocukluk döneminde edinilmesi gerekir ve bunun için aileye, diş
hekimlerine ve biz aile hekimlerine görevler düşmektedir. Biz hekimler,
aileleri bilgilendirmeli ve 6 aylık periyotlarla diş hekimi
kontrollerinin önemini ailelere anlatmalıyız. "Doğru Beslenme" ve "Ağız
Bakım" alışkanlıkları, çocukların ağız diş sağlıklarının yanı sıra genel
sağlıklarının da korunmasını ve yetişkinlik dönemi kronik hastalık
risklerinin azaltılmasını sağlayacaktır. Peki, bu kadar önemli dediğimiz
ağız ve diş sağlığı nedir?
Ağız, sindirim kanalının girişidir. Ağızdaki olumsuzluklar diş
sağlığının bozulmasına, sindirimin olumsuz etkilenmesine yol açar.
Ağızla aldığımız yiyecekler çiğnenip, tükürükle karıştırılarak yutulmaya
ve sindirime hazır hale getirilirler.
Dişlerin, besinlerin parçalanması, öğütülmesi görevlerinin yanı sıra
konuşmada ve görünümümüzde önemli etkileri vardır. Dişleri eksilmiş
kişilerin bazı sesleri çıkarabilmeleri zorlaşır, çiğnemede ve/veya
ısırmada da zorluk olur. Dişlerin gelişim süreci içerisinde ilk çıkan
süt dişleri, daha sonra yerlerini kalıcı dişlere bırakır.
Ağız ve diş sağlığında en önemli iki hastalık diş çürükleri ve diş eti
iltihaplanmalarıdır. Diş eti hastalıkları, kimi zaman diş yuvasının
bulunduğu çene kemiğinin erimesine kadar ilerleyen bir etki yapabilir.
Diş sağlığının bozulması vücuttaki diğer organları da etkileyebilir.
Dişler neredeyse bütün sistemleri olumsuz etkileyen sürekli enfeksiyon
odağı haline gelebilir ve kalp, böbrek, eklemler vb. yapılarda önemli
sağlık sorunlarına yol açabilen enfeksiyonlara kaynaklık edebilir.
Ağızda ve dişlerde yapısal ve işlevsel herhangi bir bozukluğun olmaması,
ağız ve dişlerin görevlerini tam olarak yapabilmeleri durumu "ağız ve
diş sağlığı"nın varlığını gösterir.
Dişlerin ağrımaması sağlıklı olduğu anlamına gelmez. Diş ağrısının
olması için diş çürüğünün çok ilerlemiş olması gerekir. Diş çürüklerinin
tedavi edilebilir dönemde belirlenmesi için ağrı oluşmasını beklemeden
senede en az iki kez diş hekimine giderek dişlerin muayene ettirilmesi
gerekir.
Diş çürüklerinin erken dönemde tanınması dişlerin kaybedilmesini
engelleyebilir veya en azından geciktirebilir. Bu hem sağlık açısından,
hem de sosyal ve ekonomik açıdan önemli katkılar sağlar. Ağza takma diş
takılmasına olan ihtiyacı azaltır. Hiçbir şey kendi doğal dişlerimizin
yerini tutamaz. Kalıcı dişlerin erken dökülmesi beslenme sorunlarına
neden olur. Doğal dişlerin uzun süre dayanmasında ağız ve diş bakımının
önemi çok büyüktür.
Diş sağlığı açısından sularla aldığımız flor da çok önemlidir. Sularında
flor eksikliği olan yerleşim yerlerinde diş çürüklerinin oranı çok
artar. Bu nedenle florla ilgili olarak sağlık kuruluşlarının önerilerine
uyulmalıdır.
Ağız ve diş sağlığının bozulması aşağıda belirtilen sağlık sorunlarının oluşma riskini de arttırmaktadır:
. Kalp ve dolaşım sistemi hastalıkları,
. Diyabet,
. Pnömoni,
. Kronik solunum yolu hastalıkları,
. Mide-bağırsak hastalıkları,
. Ortopedik hastalıklar,
. Psikosomatik hastalıklar,
. Gebelerde düşük doğum ağırlığı ve erken doğum
Ağız ve diş sağlığını korumak için neler yapılmalıdır?
. Etkin ağız bakımı
. Sağlıklı beslenmenin düzenlenmesi,
. Düzenli diş hekimi kontrolleri,
. Koruyucu uygulamalar
1) Etkin ağız bakımı nasıl olmalıdır?
a-) Dişlerin fırçalanması:
. Dişler günde 2 kez, 2-3 dakika süresince etkin bir şekilde fırçalanmalı,
. Diş fırçasının başı yumuşak kıllı olmalı, kıllar yıprandığında yenilenmeli,
. Diş fırçası fırçalama öncesinde ıslatılmamalı,
. Diş macunu fırça başının boyu değil, eni uzunluğunda (nohut kadar) olmalı,
. Dişlerin tüm yüzeyleri fırçalanmalı, diş etine masaj yapılarak kan dolaşımı sağlanmalı,
. Dişlerin dudak ve yanağa bakan yüzeyleri, dile bakan yüzeyleri
dişetinden dişe doğru dairesel hareketlerle, çiğneyici yüzeyleri ise
ileri geri hareketlerle fırçalanmalıdır.
b-) Dilin fırçalanması: Dişlerin fırçalanması bitince dil sırtı da dil
ucuna doğru basınç uygulamadan 3-4 kez süpürür gibi fırçalanmalıdır.
c-) Diş ipi kullanımı: Diş ipi günde bir kez tercihen yatmadan önce
kullanılmalı, dişlerin birbirine bakan yan yüzeylerinin temizlenmesi
sağlanmalıdır.
d-) Ağızda protez varsa: Protez köprü tarzında ise köprü gövdesinin
dişetine komşu yüzeyi özel diş ipi ile temizlenmeli, hareketli protezde
ise, ağız içi ve protezler temizlenmeli, protezler akşamları suda
bekletilerek damaklar dinlendirilmelidir.